مس و پرداز

 برای آشنایی با هنر مس و پرداز، لازم است پیرامون نگارگری و به ویژه نگارگری ایرانی توضیحاتی آورده شود سپس با نگاهی تازه به هنر مس و پرداز (نگارگری روی مس) با مفاهیم، سر فصل ها و نهایتا محصولات آن آشنا خواهیم شد.

نگارگری ایرانی دارای مفهومی عام است که دربرگیرنده سبک ها و روش های گوناگون نقاشی ایرانی است بر روی سطوح گوناگون از جمله اشیا و ظروف، پارچه، دیوار، کتب و نسخ خطی(تذهیب و شعر) و چهره نگارگری.

درنقاشی ایرانی ما شاهد تجسم و خلق هرچه بیشتر زیبایی ها هستیم. ابداعاتی که در ابتدا در ذهن و خیال هنرمند نقش می بندد سپس به عینیت و تجسم بر روی سطوح مورد نظر هنرمند ختم می شود. نگارگری ایرانی بیشتر ملهم از طبیعت است نگارگر در ابتدا آن چه را که لازم است از طبیعت الهام میگیرد سپس بر اساس تصورات، اعتقادات و سنن و فرهنگ جاری آن را ساخته و پرداخته و ترسیم مینماید، هنرمند تقلیدگر صرف طبیعت نیست بلکه ارائه گر نوعی تعادل و توازن در دیدگاه است که نشات گرفته از اندیشه های فلسفی و عرفانی است که سازگار با روح ایرانی است. درونگرا و تفکربرانگیز است، واقع گرای صرف نیست( خلاف رویه نقاشان کلاسیک و ناتورالیست غرب که به سان آیینه ای تمام و کمال انعکاس دهنده صرف واقعیت بدون دخالت تفکر و دیدگاه شخصی خود در اثر می باشند)هنرمند ایرانی تاثرات ذهنی خود را در برداشت از طبیعت دخیل مینماید به عبارتی دیگر میتوان تاثیر ذهن خلاق هنرمند را در برداشت از طبیعت در اثر مشاهده نمود.در یک تقسیم بندی کلی نگارگری ایرانی را میتوان ذیل دومحور اصلی تقسیم بندی نمود: 1)  پیش از ظهور اسلام 2) پس از ظهور اسلام. در نگارگری پیش از اسلام که قدمت آن به هزاره های پیش از میلاد مسیح میرسد اولین آثار نقاشی را می توان در محل سکونت انسان های اولیه(دیواره های غارها و ...) مشاهده نمود.از معدود آثار برجای مانده از دوران باستان را که بررسی نمائیم به نکاتی دست خواهیم یافت مبنی بر این که هنرمند آن دوران سعی در نشان دادن جوهر اشیا و اشکال داشته، به طبیعت وفادار نبوده و به جزئیات و ریزه کاری ها اهمیت نمی داده است. رنگ هایی تند مورد پسند و استفاده قرار می گرفته است. رفته رفته و با ظهور سلسله های پادشاهی همانند هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان و ... شاهد نگارگری بر روی دیوارهای کاخ ها و بناهای سلاطین ملهم از اساطیر و سنن ایرانی هستیم از جمله در موزاییک کاری در بیشابور کاخ شاپور اول، دیوارهای پاسارگاد و تخت جمشید.

نگارگری ایرانی پس از ظهور اسلام: در دوره و بنا بر اهمیت کتاب و ترویج و تشویق بیشتر به کتاب خوانی و کتابت هنر نگارگری بیشتر در عرصه کتاب آرائی، تذهیب و تشعیر، جدول کشی، جلد سازی و ... گسترش یافت. دوران اوج هنر نگارگری ایرانی بیشتر از این دوران به بعد به منصه ظهور و اعتلا رسید. این هنر در پروسه زمانی طولانی بر اساس مواردی چون نوع حاکمیت، محل ساخت، تاثرات فرهنگی محیطی و نیازهای اجتماعی دارای ویژگی های خاصی در هر دوره گردید که بر آن مبنا مکاتب مختلف هنری شکل گرفت که جهت آشنایی کلی به ذکر نام آن مکاتب بسنده می شود. 1)بغداد(عباسی) 2)سلجوقی 3)مغول 4)هرات 5) بخارا 6) مکتب تبریز 7) مکتب قزوین. توضیه ضروری این که هر کدام از مکاتب فوق دارای ویژگی های خاص خود در نگارگری است. 

با عنایت به توضیحات ذکر شده فوق به مبحث نگارگری روی مس( مس و پرداز) پرداخته خواهد شد.

نگارگری روی مس

یکی از زیر مجموعه های مهم و نسبتا متاخرتر میناکاری هنر-صنعت مس و پرداز یا نگارگری روی مس می باشد. که با درخشش و جذابیت های ویژه خود دریچه ای نوین را رو به علاقمندان و دوست داران این هنر گشوده است. با نگاهی به انواع سبک های نقاشی میناکاری : اسلیمی، ختائی، نیمه ختائی، ابنیه پرداز و گل مرغ. به سراغ هنر مس و پرداز می رویم و با تمرکز بر روی آن پی به جذابیت، تازگی و تنوع خاص آن در مجموعه صنایع دستی ایران خواهیم برد. هم اکنون هنرمندان خلاق و متبحر و مبتکری با ارئه نقوش و سبکی نوین در این راستا، خالق آثارری ارزشمند و چشم نواز گردیده اند.

 در این سبک هنرمند با ظرافت و لطافت و بهره مندی از رنگ های پر انرژی و شاد و قلم گیری های ظریف و استادانه، آثاری به عنایت زیبا و دلنشین خلق می نماید  که در آن علاوه بر تعهد و پایبندی به سنن و میراث ماندگار اساتید پیشین ، نوآوری، خلاقیت و ابتکار در طراحی و رنگ آمیزی را چاشنی و دست مایه کار خود قرار داده اند. در این دیدگاه و روش نوین بر خلاف سایر سبک های میناکاری، شاهد فضاهایی خالی با رنگ های آبی تیره متمایل به سورمه ای هستیم و بقیه سطوح کار( بسته به ذوق و سلیقه نگارگر )با طرح های اسلیمی، ختایی، گل مرغ و با رنگ آمیزی جذاب آراسته شده است که به لحاط بصری تاثیری دو چندان بر دید مخاطب می گذارد. خطوط و گل ها و ... دارای نمود و جلوه بیشتری می گردند و تمرکز و توجه بیننده را بر روی خود رقم می زنند. نمونه های بسیار زیبایی را از کار مس و پرداز می توان مثال آورد و مشاهده نمود. ظروف پذیرایی شامل : شکلات خوری - شیرینی خوری و یا آجیل خوری های مس و پرداز قلمزنی شده و یا گلدان ها در اندازه ها و طرح های مختلف که به زیور نگارگری یا پرداز آراسته شده اند، دل هر بیننده ای را می ربایند.

شرکت هفت گردون خیال بر خود می بالد که توانسته معرف گلچینی از بهترین های مس و پرداز برای مشتاقان و علاقمندان فراهم نماید که با مراجعه به وبسایت هفت گردون خیال می توان نظاره گر بخشی از تلاش و کوشش بود.

در توضیح بیشتر هنر مس و پرداز می توان به تشریح بیشتر آن پرداخت تا مخاطبین بتوانند با آگاهی و پیش زمینه ای مطلوب نظاره گر این همه زیبایی و جذابیت باشند. در سبک های قدیم تمامی سطح شیي اعم از گلدان، ظروف و ... با طرح موردنظر نقاش نگارگر پوشیده و تکرار می گردد. در حقیقت طرح از یک نقطه و کانون شروع و دابره وار یا موج وار به تمام سطح کار انتشار می یابد و می پوشاند. اما در پرداز به شیوه های نوین هرچند قرینه سازی مرسوم و معمول نسبتا رعایت شده است لیکن با ارائه ای نوین و جدید روبرو می شویم، ارائه ای متناسب با سلیقه و پسند مخاطب امروزی. دراین آثار بر خلاف یک دستی و یک نواختی رنگ ها در کارهای قدیم از تضاد و تنوع رنگ ها جهت تشخیص و جلوه بیشتر طرح ها و. نقش ها به خوبی بهره برداری شده است. طرح ها خلوت تر ولی برجسته تر و نمایان تر به تصویر کشیده شده اند و یقینا دارای اثری ماندگارتر در ذهن مخاطب هستند. بدون شک مس و پرداز متناسب با نیاز و سلیقه نسل نو، را خود را در مجموعه صنایع دستی ایران به خوبی باز کرده است.